1. Tıbbi Görüntüleme Sistemleri
Röntgen Cihazı
Röntgen Cihazı Nedir ?
Röntgen, vücut içini x ışınları ile görselleştirir. Pek çok doku ve kemiklerin görüntülenmesinde yaygın olarak kullanılır ve ağrısız bir tetkiktir. Hastalıkların teşhis, takip ve tedavi süreci için çok faydalıdır. Röntgen çekimleri, hastanelerin röntgen bölümlerinde radyografi uzmanları tarafından yapılır. Ancak diş hekimleri gibi diğer bazı sağlık uzmanları tarafından da uygulanabilir. Radyografik muayene, vücudun iç kısımlarının röntgen teknikleri ile görüntülenmesini sağlayan birçok çalışmayı kapsar. X ışınının neden olduğu radyasyon maruziyeti düşüktür, çoğu durumda testlerin faydaları risklerinden daha ağır basmaktadır.
Röntgen çekimleri hızlı ve acısız çekimlerdir fakat yapılan her çekimde çekim yaptıran kişi radyasyona maruz kalır. Bu nedenle gerek olmadıkça röntgen çekimi yaptırmak, alınan radyasyondan dolayı insan sağlığına zarar verebilir.
Röntgen cihazlarında temel olarak kumanda masası, X ışını tüpü, hasta masası, statik ve tüp tutucu gibi ana elemanların yanı sıra bunlar üzerinde kullanılan çeşitli aksam ve aksesuarlar mevcuttur.
Röntgen cihazları, genel olarak radyografi ve radyoskopi cihazları olmak üzere iki gruba ayrılır. Radyografi cihazlarında statik bir görüntüleme yapılırken, radyoskopi cihazlarında dinamik bir görüntüleme yapılabilmektedir. Radyografi, bilgisayar teknolojisi ile birleştirilerek dijital röntgen cihazları üretilmiştir. Dijital röntgende, hastayı geçen x-ışınları, özel görüntü alıcı düzenek üzerine düşürülmektedir. Bu sistemde görüntüyü meydana getirecek olan veriler önce sayısal verilere dönüştürülür. Daha sonra bu sayısal verilerden ekran üzerinde görüntü elde edilir.
Röntgen Cihazı Çeşitleri
Röntgen cihazları görüntü alınacak bölgenin yapısına ve sistem içinde kullanılan ünitelerdeki farklılıklar nedeni ile çeşitlere ayrılır. Bunlar:
- Sabit röntgen cihazları
- C kollu röntgen cihazları
- Seyyar röntgen cihazları
- Büyük röntgen teşhis cihazları
- Anjiyografi cihazları
- Radyoskopi cihazları
- Diş röntgen cihazları
- Dijital röntgen cihazları
Yerden Statifli Motorize Dijital Röntgen Sistemi
U Kollu Dijital Röntgen Sistemi
Dijital Röntgen Nedir ?
Film yerine detektör zinciri veya görüntü plağı bulunur. Görüntü, piksel adı verilen küçük noktalardan oluşur. Bir dijital görüntüyü oluşturan piksel sayısına, o görüntünün matriksi denir. Vücudu geçen detektörlerin saptadığı x-ışını değerleri, bilgisayar aracılığıyla yapılan hesaplamalarla her piksele bir sayısal değer verir. Görüntü, bu değerlerin karşılığı olan gri tonlarla piksellerin boyanması sonucu elde edilir. Sayısal değerler değişmez; ancak gri renk cetvelinden seçilen boyama aralıklarına göre görüntünün tonunu değiştirilebilir.
Röntgen Cihazının Temel Kısımları Nelerdir ?
- X-Işını Tüpü
- Kontrol Konsolu
- Yüksek Voltaj Jeneratörü
X-IŞINI TÜPÜ
1. X-ışını tüpü, televizyon tüpleri gibi, elektron iletimini sağlayan bir vakum tüpüdür.
2. X-ışını tüpünün temel görevi hızlı hareketi sağlanan elektronların kinetik enerjisinin bir kısmını elektromanyetik enerji çeşidi olan x-ışınına dönüştürmektir.
X-IŞINI TÜPÜ ÖZELLİKLERİ
1. Tüpün camı yüksek ısıya dayanıklıdır.
2. 20–35 cm uzunlukta ve 15 cm çapındadır.
3. Vakumlu olması uzun ömür ve etkili x-ışını üretilebilmesi için gereklidir.
4. Tüpün negatif tarafını katot, pozitif tarafını ise anot oluşturur.
5. Yaklaşık 5 cm2’lik bir tüp penceresi vardır.
6. Çevreye gereksiz x-ışını yayılımını önlemek için tüp kurşun koruyucu (haube) içine yerleştirilmiştir.
Röntgen Hangi Hastalıklarda Kullanılır ?
- Akciğer hastalıkları: Akciğer radyografilerinde pnömoni, tüberküloz veya akciğer kanseri bulguları görülebilir.
- Meme kanseri: Meme dokusunu incelemek üzere mamografi adı verilen röntgen yöntemi kullanılır.
- Kalp büyümesi: Bu türdeki kalp yetmezliği belirtisi röntgende açıkça görülebilir.
- Kan damarlarında tıkanıklık: Akciğer ve kalpteki kan akışı değişiklikleri göğüs röntgeninde görülebilir.
- Sindirim sistemi problemleri: Baryum gibi bir kontrast madde kullanarak çekilen röntgen filmleri, sindirim sisteminizdeki sorunların teşhisine yardımcı olabilir.
- Yutulan cisimler: Özellikle çocukların yuttuğu bozuk para gibi cisimlerin vücut içindeki yeri x ışınlarıyla tespit edilebilir.
- Radyolog vücudunuzu nasıl konumlandıracağınızı söyler. Konumunuzu korumanıza yardımcı olmak için yastık veya kum torbaları kullanılabilir. Çekim sırasında görüntünün net olmasını sağlamak üzere hareketsiz kalmanız ve bazen nefesinizi tutmanız gerekebilir.
- Bazı durumlarda özel bir plaka üzerine uzanmanız, ayakta durmanız veya oturmanız ve çelik bir kola bağlı büyük bir kamerayı oynatmanız istenebilir.
- İnce ve kalın bağırsakların röntgenleri çekilirken önce boşaltım sağlanır. Tamamen temiz olduğundan emin olununca kontrast madde verilir. Yaklaşık 15 dakika sürer ve kontrast madde verilmesinden sonra tetkik tamamlanır. Üst sindirim yolları için hastaya gaz yapıcı tabletle beraber kontrast madde yutturulur. Hareketi takip edilerek filme alınır. Anjiyografilerde ise kontrast madde genellikle sağ kasıktan verilir. Yaklaşık 20 dakika sürer ve damarlardaki hareketler filme alınır. Tomografilerde hasta makinenin içine yatay bir şekilde yerleştirilir. Yaklaşık 15 dakika istenilen bölgenin kesitleri alınana kadar devam eder. Akciğer, iskelet sistemi ve diş gibi sert dokuların röntgenlerinde doğrudan film alınır. 1-3 saniye arasında röntgen tamamlanmış olur. Mamografilerde de çok kısa süreli çekim olmaktadır.
Röntgen cihazının kalbini elektrot çifti oluşturuyor. Anot ve katot elektrotlar cam vakum tüp içine yerleştiriliyor. Isıtılan katot, eski florsan lamba içindeki sistemi esas alıyor. Yüksek elektrik akımı geçirilen katot ısındığında yüzeydeki elektronlar saçılıyor. Pozitif yüklü anot ise tungstenden yapılmış yassı bir disk. Tüp içindeki elektronları kendine çekmeyi başarıyor. Anot ve katot arasındaki gerilim farkı çok yüksek. Bu yüzden elektron akışı son derece hızlı. Bu derece hızlı hareket eden elektronlar tungsten atomuna çapınca bazı elektronlar yörünge değiştiriyor. Elektron sıçraması sonucu ortaya çıkan enerjiye ait fotonlar hayli yüksek enerji kapasitesine sahip oluyorlar. İşte bunlara X-ışınları fotonları diyoruz.
Çarpışma sonucu ortaya çıkan ısı da yüksek olduğundan röntgen cihazı altında yer alan motor anotu döndürerek erimesini engelliyor. Çarpışma anı anodun farklı alanlarında gerçekleştirilmiş oluyor. Cihazın içini dolduran serin yağ sayesinde iç ısı düşürülebiliyor. Röntgen cihazının en dışı kalın kurşun kaplı ve böylece zararlı ışınlar odaya saçılmıyor. Önde yer alan küçük bir pencereden kontrollü olarak foton salınımı gerçekleşiyor. Işın hastaya ulaşmadan önce çeşitli filtrelerden geçiyor.
Hastanın diğer tarafındaki kamerayla X-ışınlarınız görüntüleniyor. X-ışınıyla görüntülemede kullanılan filmler, eski tip fotoğraf makinelerindeki filmlerle benzer. X-ışınlarının etkisiyle gerçekleşen kimyasal reaksiyonla fotoğraf makinesindeki ışık reaksiyonu farklı. Genelde doktorlar bu filmi negatif olarak saklarlar. Bunun amacı kemik gibi katı kısımlara ait görüntünün siyah değil beyaz görünmesini sağlamak. X-ışını yoğunluğu ayarlanarak farklı bölgeler görüntülenebilir ya da es geçilebilir.
Blok Diyagramı
Kalibrasyonu
- Tüp voltaj ayarları ve tekrarlanma doğruluğu
- Tüp çıkış testleri
- HVL (yarı değer kalınlığı) testi
- Işınlama zamanı ölçümleri
- Odak nokta boyut ölçümleri
- Kaçak radyasyon ölçümleri
- Hasta dozu ölçümleri
- Otomatik ışınlama kontrolü
- X-ışını ve ışık alanı uyum testleri
- Mamografi için x-ışın alanının göğüs duvarı ve masa ile ayar testleri
Okuduğunuz için teşekkürler...
Yorumlar
Yorum Gönder